ભારતીય રેલવે ભારતની સરકાર હસ્તકની રેલવે કંપની છે અને તે દેશના મોટા ભાગના રેલ પરિવહનની માલિકી ધરાવે છે તથા તેનું સંચાલન કરે છે. ભારત સરકારના રેલવે મંત્રાલયનું તેના પર નિયંત્રણ છે.
🚂ભારતીય રેલવે વિશ્વનું ચોથું સૌથી મોટું અને એશિયાનું બીજું સૌથી મોટું રેલ નેટવર્ક છે.
🚆ભારતીય રેલવેનો ઇતિહાસ:
🚂ભારતમાં 1853માં રેલવેનો પ્રારંભ થયો હતો. 16 એપ્રિલ 1853ના રોજ મુંબઈ અને થાણે વચ્ચે ભારતની પ્રથમ પેસેન્જર ટ્રેન દોડી હતી.
🚂1947માં ભારતની આઝાદી સુધીમાં, 42 અલગ-અલગ રેલ સિસ્ટમ્સ હતી.
🚂1951માં, રેલવે સેવાઓનું રાષ્ટ્રીયકરણ કરવામાં આવ્યું અને તેને એક છત્ર હેઠળ લાવવામાં આવી, જેના પરિણામે તે વિશ્વના સૌથી મોટા નેટવર્કમાંની એક બની.
🚂ઇન્ડિયન રેલવેઝને ઝોનમાં વહેંચવામાં આવ્યું છે, અને આ ઝોનને પણ પેટા-વિભાગમાં વહેંચવામાં આવ્યા છે. હાલમાં ભારતીય રેલવેમાં 17 ઓપરેશનલ અને 1 નોન-ઓપરેશનલ ઝોન છે, જેમાં કુલ 67 ડિવિઝનનો સમાવેશ થાય છે.
🚂1986માં, દિલ્હીમાં કોમ્પ્યુટરકૃત રિઝર્વેશન શરૂ થયું, જે રેલવેમાં ટેકનોલોજીનો મહત્વપૂર્ણ પ્રવેશ હતો.
🚂2009-10માં, દૂરંતો એક્સપ્રેસ અને યુવા એક્સપ્રેસ જેવી નવી ટ્રેનો શરૂ કરવામાં આવી.
🚂2022માં અમદાવાદ અને મુંબઈ વચ્ચે ભારતની પ્રથમ બુલેટ ટ્રેન શરૂ કરવાની યોજના છે.
વર્તમાન સ્થિતિ અને રસપ્રદ તથ્યો:
🚂ભારતીય રેલવે પાસે 6,909 સ્ટેશન છે અને 63,327 કિલોમીટરનો માર્ગ છે.
🚂તેની પાસે 200,000 વેગન (માલસામાન માટે), 50,000 કોચ અને 8,000 એન્જિન છે.
🚂ભારતીય રેલવે વિશ્વનો આઠમો સૌથી મોટો રોજગારદાતા છે, જેમાં 1.2 મિલિયનથી વધુ કર્મચારીઓ છે.
🚂વર્ષ 2021 અનુસાર, ગતિમાન એક્સપ્રેસ 160 કિમી/કલાકની ઝડપે દોડે છે જ્યારે વંદે ભારત એક્સપ્રેસ 180 કિમી/કલાકની ઝડપે દોડી શકે છે.
🚂સૌથી લાંબો રૂટ દિબ્રુગઢ અને કન્યાકુમારી વચ્ચે ચાલતી વિવેક એક્સપ્રેસનો છે, જે 4286 કિમીનું અંતર કાપે છે.
🚂ઉત્તર પ્રદેશનું ગોરખપુર રેલવે સ્ટેશન વિશ્વનું સૌથી લાંબુ રેલવે સ્ટેશન છે જે 1366 મીટર (સવા કિમી કરતાં વધુ) લાંબુ છે.
🚂પશ્ચિમ બંગાળનું હાવડા જંકશન ભારતનું સૌથી વ્યસ્ત જંકશન છે, જેમાં કુલ 23 પ્લેટફોર્મ છે.
🚂તાજેતરમાં, જુલાઈ 2025માં, ભારતીય રેલવેએ મુસાફરો માટે "રેલવન" (RailOne) મોબાઇલ એપ્લિકેશન શરૂ કરી છે, જે ટિકિટ બુકિંગ, ભોજન ઓર્ડર અને ટ્રેનની સ્થિતિ તપાસવા જેવી સુવિધાઓ પૂરી પાડે છે.
🚂જુલાઈ 1, 2025થી, તત્કાલ ટિકિટ બુકિંગ માટે ફક્ત વેરિફાઇડ યુઝર્સને જ મંજૂરી આપવામાં આવશે અને OTP આધારિત પ્રમાણીકરણ અમલમાં આવશે.
🚂ભારતીય રેલવે સતત આધુનિકીકરણ અને સુધારાઓ કરી રહ્યું છે, જેમાં બુલેટ ટ્રેનો અને સેમી-હાઈસ્પીડ ટ્રેનોનો સમાવેશ થાય છે.