નવયુગ શૈક્ષણિક સંકુલ કોમર્સ વિભાગ
ધોરણ 12 કોમર્સ
વાણિજ્ય વ્યવસ્થા અને સંચાલન
વિભાગ E મા 20 ગુણના Imp Question
Chep 5
પ્રશ્ન:- ભરતી એટલે શું ? તેના આંતરિક અને બાહ્ય પ્રાપ્તિ સ્થાનો સમજાવો.
ભરતી માટેનાં પ્રાપ્તિસ્થાનો :
(A) આંતરિક પ્રાપ્તિસ્થાનો :
(1) બઢતી આપીને
(2) બદલી કરીને
(3) કર્મચારીઓના મિત્રો કે સગાસંબંધીને તક આપીને
(4) અગાઉ છૂટા કરેલ કર્મચારીઓને પરત બોલાવીને
(5) બઢતી સાથે બદલી કરીને
(6) પ્રતિક્ષા યાદી.
(B) બાહ્ય પ્રાપ્તિસ્થાનો :
(1) જાહેરાત દ્વારા
(2) રોજગાર વિનિમય કચેરીઓ દ્વારા
(૩) શૈક્ષણિક સંસ્થાઓ દ્વારા
(4) મંજૂર સંઘો દ્વારા
(5) ઠેકેદાર દ્વારા
(6) દ્વાર (Gate) પર ભરતી
(7) આધુનિક પધ્ધતિથી
###################################
પ્રશ્ન:- પસંદગીની પ્રક્રિયા સમજાવો.
પસંદગી એટલે આવેલ અરજીઓની ચકાસણી કરી યોગ્ય ઉમેદવારની નિમણૂંક કરવી.
પસંદગીની પ્રક્રિયા :
(1) આવકાર અને પ્રાથમિક મુલાકાત
(2) અરજીપત્રક સ્વીકારવું અને ચકાસણી કરવી
(3) જરૂરી કસોટીઓ લેવી જેમ કે બુદ્ધિ કસોટી, અભિરુચિ કસોટી, ધંધાકીય કસોટી અને મનોવૈજ્ઞાનિક કસોટી
(4) રૂબરૂ મુલાકાત
(5) ભૂતકાળની કારકિર્દીની તપાસ
(6) પ્રાથમિક પસંદગી
(7) તબીબી તપાસ
(8) નિમણૂંક પત્ર
(9) એકમ પરિચય
##################################
પ્રશ્ન :- કર્મચારી વ્યવસ્થાનો અર્થ આપી તેના લક્ષણો સમજાવો.
કર્મચારી વ્યવસ્થા એટલે કર્મચારીઓની ભરતી, પસંદગી, તાલીમ, બઢતી, બદલી અને નિવૃત્તિ પછીના કાર્યોનો સમાવેશ થાય છે.
લાક્ષણિકતાઓ :
(1) સંચાલનનું અગત્યનું કાર્ય
(2) કાયમી પ્રક્રિયા
(3) માનવ સંબંધો સાથે નિસ્બત
(4) પ્રવૃત્તિઓ ગતિશીલ બને
(5) અન્ય કાર્યો સાથે સંબંધ
(6) વિસ્તૃત પ્રક્રિયા
(7) મૂડી ખર્ચ (રોકાણ)
##################################
પ્રશ્ન :- તાલીમ અને વિકાસ વચ્ચેનો તફાવત :
મુદ્દા :-
(1) અર્થ
(2) ઉદ્દેશ
(3) કેન્દ્રસ્થાને
(4) સમય અને ખર્ચ
(5) કોણ આપે ?
(6) કોને અપાય ?
##################################
Chep 6
પ્રશ્ન:- દોરવણીનો અર્થ આપી તેની લાક્ષણિકતાઓ સમજાવો.
દોરવણી એટલે કર્મચારીઓને માર્ગદર્શન આપવું. તેમને કામગીરીથી વાકેફ કરવા, તેમના ઉપર દેખરેખ રાખવી અને તેમનો કાર્ય જુસ્સો ટકાવી રાખવો.
લાક્ષણિકતાઓ :
(1) હેતુલક્ષી પ્રવૃત્તિ
(2) સંચાલનની બધી સપાટીએ થતું કાર્ય
(3) સતત ચાલતી પ્રક્રિયા
(4) પ્રવૃત્તિઓ પર દેખરેખ (5) વિશાળ કાર્યક્ષેત્ર
(6) માહિતીસંચાર
(7) પ્રોત્સાહન
(8) નિમ્નગામી પ્રવૃત્તિ
(9) સંચાલકીય કાર્ય.
##################################
પ્રશ્ન :- માસ્લોની જરૂરિયાતોનો અગ્રતાક્રમ :
(1) શારીરિક અથવા પ્રાથમિક જરૂરિયાતો
(2) સલામતીની જરૂરિયાતો
(3) સામાજિક જરૂરિયાતો
(4) સન્માન અને પ્રતિષ્ઠાની જરૂરિયાતો
(5) આત્મસન્માન અને આત્મસિદ્ધિની જરૂરિયાતો.
##################################
પ્રશ્ન :- નાણાકીય અને બિન નાણાકીય પ્રોત્સાહનો સમજાવો :-
કર્મચારીઓને તેમના કાર્ય પ્રત્યેની અભિરુચિ જળવાઈ રહે તેમજ તેમની કાર્યક્ષમતામાં સતત વધારો થાય તે ઉદેશથી એકમો તેમના કર્મચારીઓને વધુ કાર્ય કરવાની પ્રેરણા પૂરી પાડે છે. આને પ્રોત્સાહન કહે છે.
નાણાકીય પ્રોત્સાહનો :-
(1) નફામાં ભાગ
(2) સહભાગીદારી
(3) બઢતી
(4) બોનસ
(5) કમિશન
(6) ઈનામો
(7) સલાહ અને સૂચનો.
બિનનાણાકીય પ્રોત્સાહનો
(1) નોકરીની સલામતી
(2) કામની કંદર અને સન્માન
(3) જવાબદારીની સોંપણી
(4) સલાહકાર
(5) કલ્યાણકારક પ્રવૃત્તિઓ અને સુવિધાઓ
(6) અન્ય પ્રોત્સાહનો.
################################
પ્રશ્ન :- માહિતીસંચારના અવરોધો :
મુદ્દા :-
(1) સ્પષ્ટ આયોજનનો અભાવ
(2) ભાષાંતરની ભૂલો
(3) અસ્પષ્ટ સંદેશાઓ
(4) અસ્પષ્ટ અનુમાનો
(5) યોગ્ય સમયનો અભાવ
(6) માહિતીનું અતિભારણ
(7) સંદેશા પ્રત્યે દુર્લક્ષ
(8) અયોગ્ય માધ્યમની પંસદગી
(9) અવિશ્વાસ અને ડર.
################################
પ્રશ્ન :- આયોજનની પ્રક્રિયા.
મુદ્દા :-
(1) હેતુ નિર્ધારણ.
(2) આયોજનના આધાર સ્પષ્ટ કરવા.
(3) માહિતી એકત્રિત કરી તેનું વિશ્લેષણ કરવું.
(4) વૈકલ્પિક યોજના તૈયાર કરવી.
(5) વિકલ્પોની વિચારણા કરવી.
(6) ચોક્ક્સ યોજના સ્વીકારવી
(7) ગૌણ યોજનાનું ઘડતર અને ચકાસણી
(8) યોજનાનું મૂલ્યાંકન