QR કોડ વિશે.

Quick Response code

પેટીએમ, મોબીકવિક જેવા મોબાઇલ વોલેટ દ્વારા અથવા કમ્પ્યુટર પર WhatsAppટ્સએપ ખોલવા માટે, ચુકવણી કરતી વખતે, મોટાભાગના લોકોએ QR કોડનો ઉપયોગ કર્યો હશે. અથવા કોઈને ઉપયોગ કરતા જોયા હશે.  

હાલમાં તેનો ઉપયોગ સુરક્ષા-સલામત વ્યવહારો અને બિલિંગ માટે આડેધડ ઉપયોગ કરવામાં આવી રહ્યો છે.  QR કોડ કાળા અને સફેદ ટપકા જેવા દેખાતા નાના ચોરસના સ્વરૂપમાં છે.  તમે તેને દુકાનો, હોટેલો, મોલ મેગેઝિન અને ન્યૂઝ પેપરમાં જોઈ શકો છો.  આ ઉપરાંત હાલ ગુજરાત શિક્ષણ પદ્ધતિ માં પાઠય પુસ્તકો માં QR કોડ આપી તેના દ્વારા તે વિષયના વિડીઓની અથવા pdf ની લિંક આપી વધુ શૈક્ષણિક મટિરિયલ પૂરું પાડવામાં આવે છે. 

જ્યારથી ઓનલાઈન પેમેન્ટ (Online Payment)ની પ્રક્રિયા શરૂ થઈ છે ત્યારથી સામાન્ય લોકોમાં QR કોડ (QR code) શબ્દ સંભળાવા લાગ્યો છે. જ્યારે પણ આપણે કોઈ ખરીદી કરીએ છીએ અથવા પૈસા ટ્રાન્સફર કરીએ છીએ, ત્યારે QR કોડનો ઉપયોગ કરીને ચુકવણી કરવી સરળ છે. QR કોડ ઘણા પેકેટ્સ અને વેબસાઇટ્સ (Website) પર પણ જોવા મળે છે.

 QR કોડનું પૂર્ણ સ્વરૂપ ક્વિક રિસ્પોન્સ કોડ (Quick Response Code) છે. તેના નામ પરથી એક માહિતી એ છે કે QR કોડ ખૂબ જ ઝડપથી કામ કરે છે. QR કોડ ચોરસ બોક્સમાં એક પેટર્ન છે, જેમાં URL(વેબસાઇટની લિંક), text, Photo,pdf, email, મોબાઇલ નંબર તથા અન્ય લિંક છુપાયેલ છે. આ એક પેટર્નના રૂપમાં છે, જેથી તેમાં કયો નંબર કે વેબ એડ્રેસ, text, Photo,pdf, email, મોબાઇલ નંબર છુપાયેલું છે તે જોઈને સમજી શકાતું નથી.આજે દુનિયાભરની કંપનીઓ તેનો ઉપયોગ કરી રહી છે. 

QR કોડ ક્યાં વપરાય છે?

• અંગત ઉપયોગની વાત કરીએ તો, શોપિંગ અથવા કોઈપણ રેસ્ટોરન્ટમાં QR કોડ સ્કેન કરીને સરળતાથી ચુકવણી કરી શકાય છે. 
• શિક્ષણમાં માહિતી મેળવવા માટે QR કોડનો પણ ઉપયોગ કરી શકાય છે.  આ માટે શૈક્ષણીક સામગ્રીની યુ ટ્યુબની લિંક, PPT, PDF વગેરે આ કોડમા આપી શકાય છે.
• આ ઉપરાંત દરેક પ્રોડક્ટમાં QR કોડ હોય છે. તેને સ્કેન કરીને કોઈપણ પ્રોડક્ટની માહિતી સરળતાથી લઈ શકાય છે. 
• QR કોડનો બિઝનેસ કાર્ડ તરીકે પણ ઉપયોગ કરી શકાય છે. ઉપરાંત, QR કોડનો ઉપયોગ કોઈપણ ઉત્પાદનને પ્રમોટ કરવા માટે પણ થાય છે.
• તેનો ઉપયોગ વેબસાઈટ પર લોગ-ઈન કરવા માટે પણ થઈ શકે છે. આનાથી પાસવર્ડ વારંવાર દાખલ કરવાનો સમય પણ બચે છે. તમે QR કોડના ચિત્રને પણ સાચવી શકો છો, જેથી તેનો ઉપયોગ પછીથી થઈ શકે. WhatsApp વેબ તેનું ઉદાહરણ છે.

  

QR કોડ કેવી રીતે બનાવવો
જો કોઈ વ્યક્તિ પોતાનો QR કોડ બનાવવા માંગે છે, તો તેના માટે કોઈની પાસે જવાની જરૂર નથી. તે તમારા ફોન પર સરળતાથી બનાવી શકાય છે.

અહીં છે કેટલાક સ્ટેપ્સ...

• કોઈપણ QR કોડ મેકર વેબસાઇટ પર ક્લિક કરો. દા.ત.
• https://www.the-qrcode-generator.com/  આ વેબસાઇટ પર ક્લિક કરવાથી
• એક પેજ ખુલશે જ્યાં ઘણા બધા વિકલ્પો હશે જેમ કે- URL, Image, VCard, Email, અને બીજા ઘણા બધા.
• જો તમે વેબસાઇટ અથવા અન્ય પ્રોડક્ટનો QR કોડ બનાવવા માંગો છો, તો તમે તેનું URL દાખલ કરી શકો છો.
• અહિ તમે લેક્ચરની યુ ટ્યુબની લિંક, PPT, PDF વગેરે દાખલ કરી શકો છો.
• URL દાખલ થતાંની સાથે જ વેબસાઈટનો QR કોડ કોઈપણ વિલંબ વિના તૈયાર થઈ જશે.
• તમે QR કોડ સાચવી શકો છો અને પછીથી તેનો ઉપયોગ કરી શકો છો. 

 

આ QR કોડ અને તેનો ઉપયોગ કેવી રીતે કરવામાં આવે છે.. તેની વધુ માહિતી નીચે આપેલ વિડીઓમાં જોવા મળશે.

QR કોડનો ઉપયોગ કેવી રીતે કરવો.

QR કોડ કેવી રીતે બનાવવો.

QR કોડ બનાવવા માટે ઉપયોગી App વિશે

~~~~~~~~~

BARCODE  શુ છે..

 સામાન્ય રીતે તમે શોપિંગ કરતાં દરમિયાન જોયું હશે કે પ્રોડક્ટ જોઇ હશે કે પ્રોડક્ટમાં એક બાદ એક કાળી લાઇનો બનેલી હોય છે. દુકાનદાર જ્યારે એક સ્કેનર એની પર લઇ જાય છે, તો પ્રોડક્ટનું નામ અને એની કિંમત એની જાતે જ કોમ્પ્યૂટરમાં જોવા મળે છે. પરંતુ શું તમે ક્યારેય વિચાર્યું છે કે આ બારકોડ શું હોય છે અને આ કેવી રીતે કામ કરે છે.

બારકોડ એ પ્રોડક્ટ પર આંકડા અથવા સૂચનાને લખવાની એક રીત હોય છે. આ સીધી લાઇનોમાં એ પ્રોડક્ટ માટે પૂરી જાણકારી આપેલી હોય છે. જેમ કે એની કિંમત, પ્રમાણ, કયા દેશમાં બનેલું છે, કઇ કંપનીએ બનાવ્યું છે, ક્યારે બનાવી વગેરે. એની સાથે જ બારકોડની મદદથી કંપનીઓ અને સ્ટોરો માટે પણ જાણી શકાય છે.

હવે તો સ્માર્ટફોન માટે બારકોડ રીડર પણ એપ દ્વારા ઉપલબ્ધ છે, જેનાથી આ બધી જાણકારી પોતે જ મેળવી શકો છો. ચલો તો જાણીએ બારકોડમાં કઇ લાઇનમાં શું જાણકારી હોય છે.

બારકોડને બે ભાગમાં વહેંચવામાં આવ્યો છે. એમાંથી એક છે લીનિયર બારકોડ અથવા 1 ડાયમેન્શનલ (1D) બારકોડ. તો બીજા ટૂ ડાયમેન્શનલ બારકોડ અથવા 2 ડાયમેન્શનલ (2D) બારકોડ હોય છે. 1D બારકોડનો પ્રયોગ સાબુ, પેન અને મોબાઇલ વગેરેમાં કરવામાં આવે છે જ્યારે 2D બારકોડને તમે PAYTM APPમાં જોયો હશે.

2D બારકોડમાં 1Dની સરખામણીમાં વધારે ડેટા એટલે કે જાણકારી દાખલ હોય છે. જો 2D બારકોડમાં કઇ કપાઇ જાય છે તો પણ સ્કેનર એને રીડ કરી લે છે. જ્યારે 1Dમાં આવું થઇ શકતું નથી. તમે જાણતા જ હશો કે કોમ્પ્યૂટર લેવલ 0 અને 1 ની ભાષાને જ સમજે છે. એટલા માટે બારકોડને 95 ખાનામાં માઊ 0 અને 1 ના રૂપમાં વહેંચવામાં આવે છે. આ નંબરોના આધાર પર પ્રોડક્ટની પૂરી જાણકારી દાખલ હોય છે.

વધુ માહિતી આપી અહીંથી જાણી શકો છો.

આપણે મોટા-મોટા મોલમાં ખરીદી કરવા જઇએ ત્યારે જનરલી આપણે જોતા હોઇએ છીએ કે જે તે વસ્તુની ખરીદી કરીએ તે વસ્તુને બિલ કરવા માટે લઇ જઇએ ત્યારે ત્યાં મશીન વડે પાછળ આપેલા બારકોડને ચેક કરવામાં આવે અને ત્યારબાદ તેનો ભાવ કમ્પ્યૂટરમાં નોંધવામાં આવે છે. આને બારકોડ કહેવામાં આવે છે.

બજારમાં વેચાતી મોટાભાગની ચીજવસ્તુઓ અને પેકિંગ પર કિંમત લખવાને બદલે કાળી લીટીઓવાળા બારકોડના લેબલ ચિપકાવાય છે. લેસર ગન વડે આ બારકોડમાં શું લખ્યું છે. તે જાણી શકાય છે.

આજે રોજિંદી ખરીદીમાં સરળતાથી વપરાતા બારકોડની શોધ માટે ઘણા વિજ્ઞાાનીઓએ વર્ષો સુધી મહેનત કરી હતી. બર્નાડે સિલ્વર અને જોસેફ વુડલેન્ડ નામના વિજ્ઞાાનીઓએ ઈ.સ.૧૯૪૯માં ગોળાકાર બારકોડ બનાવેલો તેને ‘બૂલ્સ આઈ’ કહેતાં. તે બારકોડ સામાન્ય લેમ્પના પ્રકાશથી ઉકેલી શકાતો. ઘણા સમય સુધી તેનો ઉપયોગ થયેલો. આજે વપરાય છે તેવા સફેદ અને કાળી પટ્ટીના બારકોડ ૧૯૭૧માં જયોર્જ લોરર નામના વિજ્ઞાાનીએ શોધેલા.

બારકોડ ઉપર લેસર અને ફેરવાય ત્યારે લેસરના કિરણોથી કાળી અને સફેદ લીટીના પ્રતિબિંબ ફોટો ઈલેકટ્રીક સેલ પર પડે છે. સફેદ અને કાળી લીટીના પ્રમાણે ઈલેકટ્રોનિક સર્કિટ તેને શૂન્ય કે આંકમાં ફેરવે છે. બારકોડમાં ચાર સફેદ અને ચારકાળી લીટીના સમૂહની જુદી જુદી ગોઠવણથી શૂન્યથી માંડી ૯ સુધીના આંક બને છે. બે કાળી અને બે સફેદ લીટીથી એક બને.

ત્રણ સફેદ પછી એક કાળી લીટીથી બે બને તે તમામ આંક બને. બારકોડમાં એબીસીડી મૂળાક્ષરો પણ નક્કી કરેલા છે. આ કોડ યુનિવર્સલ પ્રોડક્ટ કોડના નિયમો પ્રમાણે નક્કી થયેલા છે અને વિશ્વભરમાં આ એક જ પેટર્ન વપરાય છે. બજારની વસ્તુઓ સિવાય બોર્ડની પરીક્ષા તેમજ કોમ્પિટિટીવ એક્ઝામમાં પણ બારકોડનો ઉપયોગ થતો હોય છે, આપણાં પેપર ઉપર બારકોડ સ્ટીકર લગાવવામાં આવે છે અને તે સ્ટીકરની નીચે આપણી વિગતો રાખવામાં આવી હોય છે.

આ પણ જે તે વિદ્યાર્થીની ઓળખ છુપાવવા માટે છે, જેથી પરીક્ષામાં કોઇ લાગવગ વડે રિઝલ્ટમાં ફેરબદલી ન કરી શકે. હાલના સમયે થતી ચીટિંગના કારણે બારકોડ જેવી વિશ્વસનીય વસ્તુની શોધ કરવામાં આવી છે.