STD 12 Commerce BA Chep 1 IMP Question

આપ સૌ વિદ્યાર્થી મિત્રો જયારે પ્રશ્નો નુ વાંચન કરતા હોવ અને કોઈ પ્રશ્નો ના જવાબ ન મળતા હોય તો નીચે આપેલ મટીરીયલ માંથી આપણે જવાબ મળી રહેશે.

Click here

પ્રશ્ન :-  સંચાલન કળા અને વ્યવસાયનો સમન્વય છે.

સંચાલન એક કળા છે.

• કળા એટલે કોઈ કાર્ય કરવા માટે વ્યક્તિમાં રહેલી નિપુણતા કે કુશળતા. આ કુશળતાનો ઉપયોગ કરવા માટે કાર્યનું સૈદ્ધાંતિક જ્ઞાન વ્યક્તિ પાસે હોવું જરૂરી છે.
• સંચાલનનાં સિદ્ધાંતો અને નિયમોનો વ્યવહારિક ઉપયોગ કરતી વખતે કુનેહ, સૂઝ અને બુદ્ધિ ચાતુર્ય મહત્વની કામગીરી કરે છે.
• માત્ર કાર્યના સિદ્ધાંતો અંગેનું પુસ્તકીય જ્ઞાન હોવું જરૂરી નથી, પરંતુ આ જ્ઞાનનો ઉપયોગ કરવા માટે ટેક્નિકલ કળા તેમજ પોતાની વ્યકિતગત કુનેહ અને આવડત પણ તેટલી જ જરૂરી છે.
• એટલે જ ડૉ. ટેરી કહે છે. "કળા વ્યક્તિને કામ કરવાનું શીખવે છે."

સંચાલન એક વ્યવસાય છે.

• વ્યવસાય એટલે એવી પ્રવૃતિ કે જેમાં કોઇપણ ક્ષેત્રનું વિશિષ્ટ જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરીને તે જ્ઞાનનો લાભ સમાજને ફીના બદલામાં આપવામાં આવે.
• વ્યવસાય સ્વીકારનાર વ્યક્તિએ તેમના વ્યવસાયને લગતી તાલીમ અને અનુભવ મેળવેલા હોવા જોઇએ. જેમકે  ડૉક્ટર, વકીલો, ઇજનેરો, સી.એ. વગેરે વ્યવસાયી વ્યક્તિઓ છે. 
• જે પ્રકારનો વ્યવસાય હોય તે પ્રમાણે તેમાં વિશિષ્ટ જ્ઞાન જરૂરી ગણાય છે. દા.ત., ડોકટરના વ્યવસાય માટે M.B.B.S, M.D. કે M.S ની પદવી મેળવવી પડે છે. તેવી રીતે સંચાલનમાં પણ Β.Β.Α, Μ.Β.Α ની પદવી મેળવવી પડે છે.
• ઉપરોક્ત વ્યવસાય કરતા વ્યક્તિએ જ્ઞાનમાં વૃદ્ધિ અને સંશોધન કરવું પડે છે. તેવી રીતે સંચાલનમાં પણ તાલીમ અને અનુભવ મેળવવો પડે છે.
• વિવિધ વ્યવસાયનાં ક્ષેત્રોમાં મંડળો છે. જે તેમના વ્યવસાયના વિકાસ કરવાનું કામ કરે છે. તેવી રીતે સંચાલનમાં પણ IIM જેવી સંચાલનની શિક્ષણ આપતી સંસ્થા છે. જે સંચાલનના વ્યવસાયને વિકાસ કરવાનું કામ કરે છે.
• વ્યવસાયના આચાર સંહિતાનું પાલન તેમજ નૈતિક જવાબદારી તેમજ અન્ય લક્ષણો જોતા સંચાલન પણ વ્યવસાય તરીકે વિકસી રહ્યું છે.
• ટૂંકમાં સંચાલનમાં માનવ પરિબળ અગત્યનો હોવાથી તેમની પાસેથી કામ લેવા માટે અંગત આવડત બુદ્ધિ ચતુરાઈ આંતરસુજ વગેરે જરૂર પડે છે જેને કામ લેવાની કળા તરીકે ઓળખી શકાય.
• તેવી જ રીતે આધુનિક ધંધાકીય એકમનું સંચાલન તાલીમ પામેલા નિષ્ણાંત સંચાલક વર્ગને સોંપાઈ રહ્યું છે. અને આધુનિક સમયમાં વકીલ ડોક્ટરની જેમ સંચાલકોએ પણ વ્યવસાયિક સ્વરૂપ ધારણ કર્યું છે આ બાબતથી સ્પષ્ટ થાય છે કે સંચાલન પણ વ્યવસાય છે. 

આ પરથી કહી શકાય કે કળા અને વ્યવસાયના સમન્વયથી સંચાલનનો લાભ ફક્ત ધંધાકીય એકમને નહીં પણ એકમ સાથે જોડાયેલ વ્યક્તિ, સમાજ અને સમગ્ર રાષ્ટ્રને મળે છે.

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

પ્રશ્ન :-  નાણાની જરૂર ક્યારે પડે ?

ધંધાની સ્થાપના, વિકાસ, વિસ્તરણ તથા આધુનિકરણ માટે નાણાની જરૂર પડે છે.