હાલમાં RBI એ સામાન્ય માણસને મોટી રાહત આપી છે. ભારતીય રિઝર્વ બેંકે રેપો રેટમાં 0.25 ટકાનો ઘટાડો કર્યો છે. રેપો રેટ તમારી હોમ લોન EMI પર સીધી અસર કરે છે. શું છે ? આ રેપો રેટ... આવો જાણીએ...
🏦 રેપો રેટ એટલે શું?
રેપો રેટ એ ભારતીય રિઝર્વ બેંક (RBI) દ્વારા નક્કી કરવામાં આવતો તે વ્યાજ દર છે, જેના પર દેશની બીજી વ્યાપારી બેંકો (જેમ કે SBI, HDFC, ICICI વગેરે) તેમની ટૂંકા ગાળાની જરૂરિયાતો પૂરી કરવા માટે RBI પાસેથી પૈસા ઉધાર લે છે.
તમે તેને બેંકો માટેની લોનનો વ્યાજ દર ગણી શકો છો, જે લોન તેઓ RBI પાસેથી લે છે.
સરળ ઉદાહરણ:
માની લો કે કોઈ બેંકને તાત્કાલિક પૈસાની જરૂર છે. તે સમયે, તે બેંક RBI પાસે જાય છે અને કહે છે કે, "કૃપા કરીને અમને થોડા પૈસા ઉધાર આપો."
- RBI તે બેંકને પૈસા આપે છે, પણ તેના બદલામાં વ્યાજ લે છે.
- આ જે વ્યાજ દર નક્કી થાય છે, તેને જ રેપો રેટ કહેવામાં આવે છે.
- આ લોન લેતી વખતે, બેંકો ગેરંટી તરીકે સરકારી સિક્યોરિટીઝ (બોન્ડ્સ) RBI પાસે ગીરવે મૂકે છે.
💰 રેપો રેટ આપણને કેવી રીતે અસર કરે છે?
રેપો રેટ સીધી રીતે સામાન્ય માણસને અસર કરે છે:
-
લોનના વ્યાજ દરો:
- જો RBI રેપો રેટ વધારે છે, તો બેંકો માટે RBI પાસેથી પૈસા ઉધાર લેવાનું મોંઘું થઈ જાય છે. આ કારણે, બેંકો પણ ગ્રાહકોને (તમને અને મને) જે હોમ લોન, કાર લોન કે પર્સનલ લોન આપે છે તેના વ્યાજ દરો વધારી દે છે.
- જો RBI રેપો રેટ ઘટાડે છે, તો બેંકો માટે પૈસા ઉધાર લેવાનું સસ્તું થાય છે, અને તેથી તેઓ ગ્રાહકો માટે લોનના વ્યાજ દરો ઘટાડી શકે છે.
-
મોંઘવારી (Inflation):
- રેપો રેટ એ RBIનું મુખ્ય હથિયાર છે, જેના દ્વારા તે બજારમાં પૈસાનો પ્રવાહ (લિક્વિડિટી) નિયંત્રિત કરે છે.
- મોંઘવારીને કાબૂમાં લેવા માટે RBI સામાન્ય રીતે રેપો રેટ વધારી દે છે, જેથી લોન મોંઘી બને, લોકો ઓછી ખરીદી કરે અને માંગ ઘટે, જેનાથી ભાવ નિયંત્રણમાં આવે.
ટૂંકમાં, રેપો રેટ એ બેંકોના વ્યાજ દરો નક્કી કરનારો એક પાયાનો દર છે, જે આપણી લોનના EMI (માસિક હપ્તા) અને બચત પરના વ્યાજને પ્રભાવિત કરે છે.