ડૉ. આલોક સાગર એક એવું વ્યક્તિત્વ છે જેમણે શિક્ષણ અને ધન-વૈભવને ત્યજીને નિસ્વાર્થ સેવાનો માર્ગ અપનાવ્યો છે.
તેમનો જન્મ દિલ્હીના એક શિક્ષિત અને ધનાઢ્ય પરિવારમાં થયો હતો. તેમના પિતા આઈ.આર.એસ. (IRS) અધિકારી હતા, અને માતા ભૌતિકશાસ્ત્રના પ્રોફેસર હતા. બાળપણથી જ ભણવામાં અત્યંત તેજસ્વી આલોક સાગરે 1973માં IIT દિલ્હીમાંથી ઇલેક્ટ્રિકલ એન્જિનિયરિંગમાં સ્નાતક (B.Tech)ની પદવી મેળવી અને ત્યારબાદ ત્યાંથી જ M.Tech.નો અભ્યાસ પૂર્ણ કર્યો.
ઉચ્ચ અભ્યાસ માટે તેઓ અમેરિકા ગયા અને ત્યાંથી **પીએચ.ડી. (Ph.D.)**ની ડિગ્રી પ્રાપ્ત કરી. ડૉ. આલોક સાગર ઇચ્છતા તો અમેરિકામાં સુવર્ણ કારકિર્દી બનાવી શક્યા હોત, પરંતુ દેશ માટે કંઈક કરવાની પ્રબળ ઇચ્છાને કારણે તેઓ ભારત પાછા ફર્યા.
ભારત આવીને તેઓ IIT દિલ્હીમાં પ્રોફેસર તરીકે જોડાયા. રસપ્રદ વાત એ છે કે ભારતીય રિઝર્વ બેન્કના ભૂતપૂર્વ ગવર્નર રઘુરામ રાજન જેવા અનેક વિદ્વાનો ડૉ. આલોકના વિદ્યાર્થીઓ રહી ચૂક્યા છે. જોકે, IITના તેજસ્વી વિદ્યાર્થીઓને ભણાવવા છતાં, તેમનું દિલ દેશના ગરીબ અને સામાન્ય લોકોની સેવા કરવા માટે ઝંખતું હતું.
આ આંતરિક ઝંખનાને અનુસરીને, 1982માં તેમણે પ્રોફેસર તરીકેના પદ પરથી રાજીનામું આપી દીધું અને ગરીબોની સેવા માટે નીકળી પડ્યા.
તેમણે મધ્ય પ્રદેશના બૈતુલ અને હોશંગાબાદ જિલ્લાના આદિવાસી વિસ્તારોને પોતાની કર્મભૂમિ બનાવ્યા. છેલ્લા 34 વર્ષોથી તેઓ આદિવાસી સમુદાય વચ્ચે સાદગીપૂર્વક જીવન જીવી, તેમની સેવા કરી રહ્યા છે. તેમણે પર્યાવરણની અદ્ભુત સેવા કરતાં 50,000થી વધુ વૃક્ષો વાવ્યા છે.
ડૉ. આલોક સાગરનો દેખાવ એક સામાન્ય ફકીર જેવો છે, અને તેઓ ગામડાઓમાં માત્ર સાયકલ પર જ ફરે છે. આટલા ઉચ્ચ શિક્ષિત હોવા છતાં, તેમણે ક્યારેય પોતાની વિદ્વતા કે ઉચ્ચ પદવીનો કોઈને અહેસાસ થવા દીધો નથી. તેમણે ક્યારેય કોઈને પોતાના ઉચ્ચ અભ્યાસ કે IITની નોકરી વિશે વાત કરી નથી.
આ બાબત તો ત્યારે બહાર આવી જ્યારે પોલીસને તેમની કામગીરી શંકાસ્પદ લાગતા તેમણે તપાસ હાથ ધરી.
આજના યુગમાં જ્યાં લોકો પોતાની હોંશિયારી અને વિદ્વતાનું પ્રદર્શન કરવા માટે આતુર હોય છે, ત્યાં ડૉ. આલોક સાગર જેવા સંતપુરુષે પોતાની વિદ્વતાને એકબાજુ મૂકીને નિઃસ્વાર્થપણે સેવાના માર્ગને અપનાવ્યો છે. તેમની આવી મહાન વિનમ્રતા અને સેવાની ભાવનાને હૃદયપૂર્વક વંદન! 🙏🏻